Akışta Olmak

Pozitif psikolojinin öncülerinden Prof. Dr. Mihaly Csikszentmihalyi mutluluğun akışta olma haliyle elde edilebileceğini belirtir. “Akış” kitabında buna detaylı olarak yer verir.
Akışı şöyle tanımlar: “Akış, insanların başka hiçbir şeyin önemli olmadığı etkinliğe dahil oldukları bir durumdur. Bir noktada toplanmış motivasyondur. Kişinin yaptığı işi yaparken aldığı hazdan kendini, zamanı ve hayatının tüm hoş olmayan yanlarını unutmasıdır. Basketbol oyuncusunun basket oynarken yaşadığı, bir cerrahın ameliyattta yaşadığı, bir dansçının pistte dans ederken yaşadığı…”
Ve devam eder; “akış yeni beceriler ve yeni başarılarla zenginleşir. İlerlemek yenilik ve başarı hissi verir. Her kişinin özünde arayışı potansiyelini gerçekleştirmektir. Potansiyeline göre yaşadığında hissettiği tatmin motive edicidir. Hayatımızda en iyi olduğumuz anlar, genellikle bedenimizi ya da zihnimizi bizim için anlamlı ve değerleri şeyleri başarmak için, kendi isteğimiz ve çabamız ile sınırları zorladığımız zamanlardır.”
Basit bir diyagramda bunu anlatır. Bu diyagramın iki boyutu vardır: Zorluk ekseni ve beceri ekseni. Örnek üzerinden devam eder. Tenis oynamaya başlayan biri, daha ilk oynamaya başladığında becerisi olmadığı için ağın üzerinden top atarken akış içinde olabilir ama henüz temel seviyededir ve onun için kendi ayarında bir akıştır bu. Ancak, pratik yapıyorsa burada uzun süre kalamaz. Zamanla becerileri gelişir ve sadece ağın üzerinden top atmak onu sıkar. Birisi ile oynamaya başladığında ise henüz yeni olduğu için kötü performansı konusunda endişelenmeye başlar. Becerilerini arttırdıkça ve kendisine daha zorlayıcı hedefler koydukça akış deneyimini sağlar ve daha iyi hisseder. İnsan aynı şeyi uzun süre aynı seviyede yapmaktan zevk almaz. İşte, bu nedenle akış kişiyi yeni beceriler geliştirmeye ve bunları kullanmak üzere yeni fırsatlar keşfetmeye teşvik eder. Özetle, kişinin yaptığı işi yaparken algıladığı zorluk ve algıladığı yeteneği arasında bir denge olması gerekir. Yeteneğine göre yaptığı iş zor olursa kaygı yaşar, yeteneğine göre yaptığı iş kolay kalırsa sıkılır. Denge olduğunda ise akış kanalında olur ve ilerler.
Çıkarım olarak paylaşırsam da yaşadığımız haz, ne yapıldığından çok, onu nasıl yaptığımıza bağlıdır. Bir hedef zorken aynı zamanda heyecan verici ise haz verir. Bu nedenle, akışı sürekli kılmanın anahtarı katlanılabilir yeni zorluklar bulmaktır. İstediğin hedef için elinden geleni fazlasıyla yapmak, çaba göstermektir.