Karpman Drama Üçgeni

Psikayatrist Dr. Stephen Karpman’ın 1968’de geliştirdiği ve bize günlük hayatımızda bakış açısı, iletişim, ilişkiler gibi birçok konuda ışık tutan bir modelinden bahsetmek istiyorum: “Karpman Drama Üçgeni*

Kendimizi kabul edemediğimizde, hayatımızda dengede olamadığımızda aşağıdaki 3 yaşam rolünden birini seçme eğiliminde olduğumuzu belirtiyor bu model:

▶️ SUÇLAYICI

▶️ KURTARICI

▶️ KURBAN

Bir örnek üzerinden gidersek, bir konuşması sırasında konuşmasında hata yapan bir konuşmacı olduğunu varsayalım:

– Suçlayıcı olursa ifadesi; “o sırada A kişisi benim kafamı karıştırdı, sözümü şaşırdım.”

– Kurtarıcı olursa ifadesi; “benim tek istediğim katılanlara katkı olmaktı ki…”

– Kurban olursa ifadesi; “bana yazık ama onca şeyi bir anda aktarmaya uğraşıyordum” tarzında olur.

Karpman rolleri, günlük iletişimde, görüşmelerde, toplantılarda, çalışmalarda, ilişkilerde gözlemlenebilir. Şirketlerde farkedilebilir; örneğin:

– Zorlayıcı hedeflerden dolayı yönetimi suçlamak,

– İhaleye giren politikalar yüzünden kurban olmak,

– Tüm ekipleri toparlayan durumu düzelten kurtarıcı olmak,

Bazen de roller iç içe geçebilir, döngü olabilir. Kurban, mağduru oynar, kurtarıcı arar. “Ben zordayım, beni biri çeksin.” der. Kurtarıcı, kurban arar, kendini kahraman yapar. Suçlayıcı ise suçlamak üzere kurban arayışındadır. Yargılar etrafını, etrafındakilerden beslenir.

Ben koçluk görüşmelerimde rastlıyorum bazen Karpman rollerine. Oturduğu koltuktan kaldırıp, başka bir koltuğa oturup, kendine dışarıdan bakmasını rica ediyorum koçluk alan kişiden o durumda. Bazen belirli bir noktada bu Karpman modelini biraz anlatıp, kendisini nasıl değerlendirdiğini soruyorum. Ciddi farkındalıklar yaşanıyor.

Bu rollerde olmak çukura düşmeye benzetiliyor. Bir kısır döngüye sokuyor kişiyi. Yerinde saydırıyor, sonuçsuz bırakıyor.

Çıkış için ana konu “farketmek.”

Rolünü farkettikten sonra açılım oluyor. Şimdi ne yapabilirim? diyebiliyor kişi akabinde ve sorumluluk üstlenmeyi seçip, ilerleyebiliyor. İşte o zaman, yetişkin bir birey olarak olgunlaşıyor, gelişiyor ve en güzeli özgürleşiyor.

Siz hayatınızdaki rollerinizde kendinizi bu açıdan nasıl değerlendiriyorsunuz?

*Bu modeli daha etkili & faydalı kullanmama vesile olan değerli MB Akademi’ye çok teşekkürler.

Sevgiler.

Yeşim Erman