Eleştiri nasıl yapılmalı?

Bir çok formülü olabilir; benim genelde uyguladığımı paylaşmak isterim sizinle.

Çiçek yetiştirir gibi olmalı eleştiri. Çiçeğe fazla su verirsen, kökleri çürür. Az su verirsen de kurur.

Eleştiri özenli ve dengeli yapılmalıdır ki çiçeğe verilen su misali besleyici olsun.

Çiçeğe su verir gibi dengeli ve besleyici eleştiri nasıl olur?

– yol gösterir.
– destek verir.
– ilham verir.
– olumlu ifadeler içerir.
– en önemlisi yapıcıdır.

Örnek olarak; çok sakin ve yavaş olduğunu bu nedenle işinde pasif ve ağır kaldığını düşündüğünüz, sevdiğiniz bir iş arkadaşınız ya da çalışanınız var diyelim. Onu eleştiriyorsunuz. Ona ne dersiniz? ‘Çok iyisin, çalışkansın, iyi iş yapıyorsun ama çok ağırkanlısın, detaycısın, fazla sakinsin vb.’ derseniz; ne olur? En başta incinir, kırılır. Savunmaya geçmek ister. Burada ‘ama’ kelimesinden öncesi duyulmaz. Ama negatiftir; kullanmamak daha iyidir. Bu tip eleştiride seçilen kelimeler de olumsuzdur. ‘Ağırkanlı’ gibi. Yargılayıcı bir tutum içerir ifade bu şekilde. Kimse yargılanmak istemez.

Aynı eleştiri nasıl yapılabilir? ‘Çok iyi iş çıkarıyorsun; çalışkansın bununla birlikte işi yaparken biraz daha pratik ilerlersen, büyük resme odaklanırsan ben hızlanacağını ve daha iyi ve verimli iş çıkaracağını düşünüyorum. Sen de bunları daha çok görmeyi umuyorum.’ gibi devam edebilir; spesifik örnekler de verebilirsiniz anlaşılması için.

Ne oldu?

– Yapıcı oldu.
– Kabul edilebilir oldu.
– Düşündürücü oldu.
– Motive edici oldu.

Bir de yargılayıcı yerine geliştirici oldu.
Ne yapılınca böyle oluyor?

Özetle;

✨ ‘Ama’ yerine ‘bununla birlikte’ kullanınca.
✨ Olumsuz yerine olumlu kelimeler seçince.
✨ Kendi fikriniz olduğunu söyleyince.
✨ O kişide görmek istemediğiniz noktalar yerine görmek istediklerinize odaklanınca.